Wanneer zijn je methode en verandertraject bewezen?
heb je de aflevering van boos gezien?
Een aflevering van 4 maart waarin verandertrajecten, transformatieprogramma's en retreats onder de loep genomen worden. Waarom roept dit zoveel commotie op? In dit artikel schijn ik mijn licht erop vanuit mijn wetenschappelijk achtergrond en interesse in nieuwetijdse transformatietools.
De nieuwe wereld van transformatie vs. de wetenschap
De recente aflevering van BOOS over transformatiecoaches en opleiders heeft veel losgemaakt. Er is terechte kritiek op overdreven claims, onethische praktijken en het ontbreken van wetenschappelijke onderbouwing. Maar moeten we daarom alles wat buiten de wetenschap valt afwijzen? Of ligt de werkelijke doorbraak in het samenbrengen van beide werelden? Waarom niet samenwerken?
Laten we dit stukje polarisatie eens bekijken.
Hoe ontstaat verandering?
De wetenschap is gebouwd op bewijzen, data en objectieve methodes. Maar vernieuwing komt voort uit het onbekende, uit pioniers die nieuwe paden bewandelen. Veel doorbraken in geneeskunde, psychologie en technologie begonnen als ‘onbewezen’ ideeën. Einstein werd voor gek verklaard. Pasteur kreeg weerstand. Veel wetenschappers en vernieuwers werden uitgelachen… totdat ze gelijk kregen.
Veranderkundigen begrijpen dat transformatie niet alleen uit het hoofd komt, maar vooral uit doen, ervaren en experimenteren. Vernieuwing ontstaat vaak buiten de wetenschappelijke kaders en wordt pas later door de wetenschap erkend.
"If we knew what it was we were doing, it would not be called research, would it?" Albert Einstein
Grote (vrouwelijke) wetenschappers werden aanvankelijk uitgelachen:
🔬 Barbara McClintock ontdekte in de jaren 40 ‘jumping genes’, maar pas decennia later werd haar werk erkend met een Nobelprijs.
🔬 Alice Stewart bewees in de jaren 50 de schadelijkheid van röntgenstraling bij zwangere vrouwen, maar kreeg jarenlang tegenstand voordat haar inzichten geaccepteerd werden.
🔬 Marie Curie werd als vrouwelijke wetenschapper nauwelijks serieus genomen, terwijl haar ontdekkingen over radioactiviteit revolutionair bleken.
Nieuwe kennis wordt vaak eerst genegeerd, vervolgens belachelijk gemaakt en uiteindelijk omarmd.
Waarom botst het?
De spanning tussen wetenschap en transformatieve methodes komt voort uit fundamentele verschillen in benadering:
De wetenschap eist bewijs, terwijl vernieuwing vaak begint zonder bewijs. Veel doorbraken waren eerst theorieën zonder data.
Transformatieve methodes werken soms vóórdat ze meetbaar zijn. Hierdoor passen ze niet in de wetenschappelijke standaarden en worden ze niet serieus genomen.
De markt wil snelle successen, terwijl wetenschap langzaam werkt. Kwalitatief onderzoek kost tijd, maar de transformatiesector werkt snel en dynamisch.
Marketing overdrijft resultaten, waardoor twijfel groeit. Succesverhalen worden als bewijs gepresenteerd, terwijl wetenschap herhaalbare data vereist.
One size fits all vs. maatwerk. Wetenschap werkt met gemiddelden; transformatieve methodes focussen op individuele ervaringen.
De wetenschap hoeft vernieuwing niet tegen te houden. Zij is geen poortwachter. Kritische vragen stellen is goed, maar samen moeten we vooral bepalen wat ethisch verantwoord is om met specifieke (betalende) doelgroepen en klanten ‘te ervaren, experimenteren en doen’.
Hoe 'bewijs je iets zonder data ‘te mogen’ verzamelen?
Want vele mensen hebben een levens veranderende oplossing, doorbraak, visie of tool, maar niet iedereen heeft jarenlang toegang tot een door de overheid gesubsidieerd onderzoekslab en salaris. Hoe kun je dan ‘bewijzen’ dat je aanpak werkt, zonder data te ‘mogen’ verzamelen?
De wetenschap heeft zich open te blijven stellen voor het onbekende. Hoe kan ze zelf versnellen? Hoe kan ze inspelen op de behoefte van de markt en vernieuwers helpen om hun oplossing bewezen kracht bij te zetten? (Yes, dit is wat ik doe;))
"The greatest enemy of knowledge is not ignorance, it is the illusion of knowledge"
Welke kaders zoeken we?
Bij de ontwikkeling van vernieuwende transformatieve methodes en trajecten moeten we de volgende criteria hanteren:
Ethisch – Transparantie over werking, intenties en beperkingen.
Veilig – Bescherming van deelnemers tegen schade en misbruik.
Kwalitatief – Opgebouwd volgens didactische en methodologische principes.
Bewezen – Meetbare resultaten, zowel kwantitatief als kwalitatief.
Vernieuwend – Openstaan voor nieuwe, niet-traditionele methodes.
Ervaringsgericht – Aandacht voor intuïtieve en praktijkgerichte inzichten.
Meetbaar – Duidelijke criteria voor wat een ‘succesvol resultaat’ is.
High Impact Programma Keurmerk®
Dit is precies de reden waarom ik het High Impact Programma Keurmerk heb ontwikkeld. Om onderwijskundig onderbouwde methodieken en leeroplossingen te ontwerpen en ontwikkelen en deze te meten op impact.
Waar willen we uitkomen?
Om een balans te vinden tussen wetenschap en vernieuwing, heb ik hieronder een model geplaatst dat spanningsvelden in kaart brengt:
Kwadrant: Wetenschap vs. vernieuwing en veiligheid vs. vrijheid
🟩 Ideale middenweg: Evidence-based, innovatief, ethisch en meetbaar (rechtsboven).
🟦 Bewezen & veilig: Goed gevalideerd, maar behoudend en traag in adoptie.
🟨 Innovatief & experimenteel: Nieuw en baanbrekend, maar nog niet wetenschappelijk gevalideerd.
🟥 Ongecontroleerd & onveilig: Geen ethische of wetenschappelijke basis, risico op misleiding.
De rol van onderwijskunde en verandertrajecten
Onderwijskunde speelt een cruciale rol in het ontwerpen en evalueren van verandertrajecten. De principes uit de onderwijskunde helpen om transformatie gestructureerd en effectief te maken. Verandering is niet alleen een kwestie van intentie en motivatie, maar vraagt om een doordachte opbouw, gefaseerde implementatie en meetbare effecten. Dit zijn enkele belangrijke principes:
Evidence-based ontwerp: Het creëren van leermethodes en transformatieprogramma’s gebaseerd op bewezen didactische modellen.
Leercycli en gedragsverandering: Leren en gedragsverandering verlopen niet in één stap, maar in meerdere fasen. Eerst moet er bewustzijn en motivatie zijn, daarna kennisopbouw en toepassing in de praktijk. Tot slot moet nieuw gedrag worden herhaald en geborgd, zodat het blijvend effect heeft.
Evaluatie en borging: Door systematische evaluatiecriteria toe te passen, kunnen we meten of verandertrajecten echt effect hebben. Dit voorkomt ‘lucky shots’ en zorgt ervoor dat succes herhaalbaar wordt. En je je objectieve resultaten kan laten zien.
Maatwerk en doelgroepgericht ontwerp: Verandering werkt niet voor iedereen op dezelfde manier. Verandertrajecten kunnen dan ook niet volgens een one-size-fits-all aanpak worden opgezet. Effectieve programma's en methodes zijn om een specifieke doelgroep heen ontworpen en stemmen af op o.a. persoonlijke doelen, startniveau, capaciteiten, leervoorkeuren, gedragsvoorkeuren en contextuele factoren, daarmee wordt de kans op duurzame impact vergroot.
Wetenschap en innovatie samenbrengen: Onderwijskunde biedt de methodologische structuur die innovatie nodig heeft om breed geaccepteerd te worden. Vernieuwing zonder evaluatie is vrijblijvend, maar wetenschap zonder vernieuwing raakt achterhaald.
De echte doorbraak? Onderwijskundige evidence-based ontwerpen, ethische richtlijnen en meetbare evaluaties. Dit is hoe wetenschap en vernieuwing naast elkaar kunnen bestaan en elkaar versterken.
Laten we de kloof dichten
We hoeven niet óf wetenschap óf intuïtie te kiezen. Het is tijd om het energetische aards te maken en de wetenschap weer nieuwsgierig.
✅ Laten we transformationele methodes niet verwerpen, maar versterken met evidence-based principes.
✅ Laten we wetenschap niet dogmatisch maken, maar openhouden voor wat nog niet bewezen is.
De vraag is niet óf iets werkt, maar hoe we kunnen bewijzen dát het werkt. Daar ligt de toekomst van transformatie.
Waar sta jij in dit verhaal?
Waar bevind je je letterlijk in het kwadrant met je business en veranderaanbod?
Wat vind jij van dit BOOS verhaal?
Hoe kunnen wetenschap en vernieuwing elkaar volgens jou versterken?
"The important thing is not to stop questioning. Curiosity has its own reason for existing."
Over Jette
Als Leeraanbod strateeg & leerexpert ik gespecialiseerd in het doorzien, vermeerderen, borgen, overdragen en schaalbaar maken van de waarde van organisaties en ondernemers.
Mijn klanten zijn grondleggers, gedreven door unieke ideeën die de status quo uitdagen en verandering brengen. Ik help je je plek in de markt in te nemen, je waarde haarscherp te doorzien en je unieke toegevoegde waarde slim overdraagbaar te maken voor een breed publiek.
Met mijn achtergrond als onderwijskundige MSc, ondernemer en coach integreer ik wetenschappelijke didactiek met transformatieprincipes en slimme verdienmodellen.
Dit resulteert in het verankeren van je intellectuele eigendom in onderwijskundig verantwoorde methodes, programma’s, opleidingen en academies. Het gevolg? Een lucratief en erkend leeraanbod voor je organisatie dat maximale impact, winst en vrijheid realiseert. En voor de deelnemer zorgt het voor een prettige en effectieve leerervaring, verwachtingen die overtroffen worden en blijvende verandering.
Wil je meer weten? Bezoek mijn website voor meer informatie en mogelijkheden.
